Pakistan ve Hindistan'ın arka kapı diplomasisini sürdürmesi ilişkilere ivme kazandırabilir

İSLAMABAD (AA) - Pakistan ve Hindistan arasındaki arka kapı diplomasisinin sürdürülmesinin iki ülke arasındaki ilişkilere ivme kazandırabileceği belirtiliyor.

Dawn gazetesinin özel haberine göre, ismi açıklanmayan üst düzey kaynaklar, geçen hafta Pakistan’ın Hindistan ile ticarete yeşil ışık yakıp sonra bundan geri adım atması ile iki ülke arasında yakalanan ivmenin geçici bir sarsıntı yaşadığını ancak bunun iplerin koptuğu anlamına gelmediğini vurguladı.

Kaynaklar, iki ülke arasındaki arka kapı diplomasisinin 2018’de başladığını ileri sürerek, her iki tarafın da bunun için çok çaba ve zaman harcadığını kaydetti.

Yeni Delhi’de ve İslamabad’da kıdemli üst düzey isimlerin iki ülke arasındaki gerilimi azaltmak ve ölçülü bir normallik olasılığını artırmak için 2018'de temaslara başladığını aktaran kaynaklar, bu sürecin Hindistan’ın 5 Ağustos 2019’da Cammu Keşmir’in özel statüsünü tek taraflı olarak kaldırmasına kadar devam ettiğini ifade etti.

Kaynaklar, Hindistan’ın söz konusu adımının ardından İslamabad ile Yeni Delhi arasındaki arka kapı diplomasisinin aniden durduğuna işaret etti.

- "Hindistan ve Pakistanlı yetkililer farklı yerlerde buluştu" iddiası

Çatışmanın eşiğine gelen iki ülke için de 2019'un oldukça zorlu geçtiğine dikkati çeken kaynaklar, Pakistan Başbakanı İmran Han'ın birçok defa ülkesinin barış için hazır olduğunu ancak Cammu Keşmir meselesindeki ilkeli duruşlarından da vazgeçmeyeceklerini vurguladığını hatırlattı.

Kaynaklar, her iki tarafın da olumsuz koşullarda da olsa konuşmak için boşluklar olduğuna inandığını aktardı.

Bu kapsamda iki taraf arasında 2019 Ağustos'ta duran arka kapı diplomasisinin 2020 baharında yeniden başladığını ileri süren kaynaklar, iki ülke yetkililerinin Pakistan ve Hindistan dışında farklı yerlerde bir araya geldiğini iddia etti.

- Süreç, etkili ülkeler tarafından desteklendi

Kaynaklar, söz konusu sürecin bazı etkili ülkelerce desteklendiğini, bu ülkelerin en düşmanca zamanlarda dahi Pakistan ve Hindistan’ı arka kapı görüşmelerini canlı tutmayı sürdürmeleri konusunda teşvik ettiğini kaydetti.

Söz konusu toplantıların gerginliği azaltmaya yardımcı olduğuna işaret eden kaynaklar, 2018’den 2019 Ağustos’a kadarki görüşmelerin içeriğinin farklı, bu tarihin ardından yapılan görüşmelerde de Pakistan’ın önceliğinin Cammu Keşmir’de artan baskı durumu olduğunu belirtti.

Kaynaklar, Hindistanlı yetkililerin Pakistan’ın argümanlarını dinlemeye çoğu zaman açık olduğunu ve sıklıkla yapıcı yanıt verdiklerini belirterek, Hint yetkililerinin Cammu Keşmir’in yeniden eyalet olma durumunu da tartışmaya açık olduklarını ileri sürdü.

- "Modi, Keşmir'i ziyaret edebilir"

Pakistanlı yetkililerin, Cammu Keşmir’in demografik yapısındaki değişiklikle ilgili korkularını dile getirdiğine işaret eden kaynaklar, Hindistan tarafının ise bu durumu gözden geçirebileceklerini söylediklerini iddia etti.

Kaynaklar, iki ülkenin çeşitli normalleşme adımlarını kabul ederlerse, Hindistan Başbakanı Narendra Modi’nin Cammu Keşmir’i ziyaret edip bölge için daha fazla normalleşme ve olası anlaşmazlıkların çözümü için elverişli bir ortam oluşturabilecek önlemleri açıklama olasılığı olduğunu ileri sürdü.

Hint yetkililerin, sınır ötesi terörizm faaliyetlerini gündeme getirdiğini aktaran kaynaklar, Pakistan tarafının ise İslamabad’ın devlet dışı aktörlerin silahlı faaliyette bulunmasına izin vermeyen bir politika izlediğine dair güvence verdiğine dikkati çekti.

- 2021 başlarında sonuç alınmaya başlandı

Kaynaklar, iki taraf arasında söz konusu arka kapı diplomasisinin aylar boyunca sürdüğünü ve 2021’in başlarında sonuç alınmaya başlandığını belirtti.

Şubatta Keşmir'de varılan ateşkesin bunun bir sonucu olduğuna işaret eden kaynaklar, bir süre sonra ise Hindistan’ın Başbakan İmran Han’a Sri Lanka seyahati için hava sahasını açtığını aktardı.

Kaynaklar, sonrasında ise iki liderin karşılıklı mektuplaştığını anımsattı.

- Ticarete başlama ve bundan geri adım atma kararı sarsıntı oluşturdu

Kaynaklar, geçen hafta Hindistan’a şeker ve pamuk ithalatı konusunda yaşanan karışıklığın beklenmedik bir sarsıntı olduğuna işaret ederek, Pakistan Ticaret Bakanlığının gerekli prosedürleri takip etmeden bir açıklama yaptığına dikkati çekti.

Pakistan Dışişleri Bakanlığına danışılmadan böyle bir karar alınmasının söz konusu gelişmelere yol açtığına işaret eden kaynaklar, kabine toplantısında çok sayıda bakanın bu duruma tepki gösterdiğini iddia etti.

Kaynaklar, Bakanlığın ticaret sorununu bu şekilde ele almasının ikili görüşmelere yardımcı olmadığını belirterek, Pakistan’ın ise Hindistan’dan bununla ilgili olumsuz bir tepki almamasını memnuniyetle kaydettiğini aktardı.

- Arka kapı diplomasisi sürdürülmeli

Her iki ülkenin yetkililerinin de elverişli ortam için çalıştığına ve Cammu Keşmir’in statüsünde ileriye dönük bir ilerleme olasılığı olduğuna inandığını savunan kaynaklar, Pakistan’ın Keşmir meselesindeki ilkeli tutumundan vazgeçmeyeceğini, bununla birlikte bölge halkını rahatlatmak için elinden geleni yapacağını belirtti.

Kaynaklar, yetkililerin arka kapı diplomasisinin kademeli olarak ilerlemesinin iyi sonuçlar verebileceğine inandığını vurgulayarak, Yeni Delhi’nin Cammu Keşmir'de demografik değişikliğin durdurulması, siyasi faaliyetlere müsaade edilmesi ve 5 Ağustos kararını geri almaya dair tartışmaların başlamasına izin vermesi halinde Pakistan’ın anlamlı bir diyaloğa devam edeceğini kaydetti.

Kaynaklar, Pakistan’da ise bakanlıklar arası koordinasyonun arka kapı diplomasisi sürecinin hasar almadan ilerleyebilmesi için iyileştirilmesi gerektiğine dikkati çekti.

​​​​​​​​​​​​​​- Keşmir sorunu

İngiltere, 1947'de sömürge olarak yönettiği Hindistan'dan çekilirken o dönemde bir prenslik olan Keşmir, bağımsızlıklarını yeni kazanan Hindistan ya da Pakistan ile birleşme konusunda tercihle karşı karşıya kaldı.

Nüfusunun yüzde 90'ı Müslüman olan Keşmir halkı, 1947'de Pakistan'a katılmaktan yana tavır alsa da dönemin prensi, Hindistan ile birleşmeye karar verdi.

Karara, Müslüman Keşmir halkı karşı çıktı. Pakistan ve Hindistan'ın bölgeye asker göndermesiyle taraflar 1947'de ilk kez savaştı. İki ülke arasında yine aynı nedenle 1965 ve 1999'da savaş çıktı.

Savaşların ardından sağlanan geçici ateşkes sonucunda Cammu Keşmir'in yüzde 45'i Hindistan'ın, yüzde 35'i Pakistan'ın kontrolünde kaldı. Bölgenin doğusundaki yüzde 20'lik bir kısım ise sınırdaş Çin'in hakimiyetine verildi.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), 1948'den itibaren aldığı kararlarla Keşmir'in askerden arındırılmasını ve geleceğinin halk oyuyla belirlenmesini öngörüyor.

Hindistan halk oylamasına karşı tutum benimserken Pakistan, BMGK kararlarının uygulanmasını istiyor.

- Cammu Keşmir'in özel statüsünün kaldırılması

Hindistan, anayasanın yarım asırdan uzun süredir Cammu Keşmir'e ayrıcalık tanıyan 370'inci maddesini 5 Ağustos 2019'da iptal ederek bölgenin özel statülü yapısını ortadan kaldırmış ve eyaleti ikiye bölmüştü.

Eyalet, 31 Ekim 2019'da resmi olarak merkeze bağlı Cammu Keşmir ve Ladakh "Birlik Toprağı" statüsünde iki bölgeye ayrılmıştı.

Kararın ardından Hint güvenlik güçleri, Cammu Keşmir'de asayiş operasyonlarını ve halk üzerindeki baskıları yoğunlaştırmış, sokağa çıkma yasağının yanı sıra internet, telefon ve ulaşım kısıtlamaları getirilmiş, bölgedeki yerel partilerin yöneticileri ve üyeleri gözaltına alınmıştı.

1947'den bu yana Cammu Keşmir, kendi yasalarını çıkarabilen ayrıcalıklı konumdaydı. Bu özel statü, yabancıların bölgeye yerleşmesine ve mülk edinmesine izin vermeyen vatandaşlık yasasını da içeriyordu.

Pakistan, bu eyleme tepki olarak Yeni Delhi yönetimiyle diplomatik ilişkilerinin derecesini düşürme kararı almıştı.

Her iki ülkede de birbirlerinin büyükelçisi bulunmuyor.